Connect with us


İDRAR YOLU ENFEKSİYONU NEDİR? BELİRTİLERİ, TEDAVİSİ VE BİTKİSEL DESTEK ÜRÜNLERİ NELERDİR?

Rektör (Ürolog) – İstanbul Kent Üniversitesi
Rektör Danışmanı, Dekan Yardımcısı ve Öğretim Üyesi - İstanbul Kent Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Farmokoloji Anabilim Dalı
Misafir Öğretim Üyesi - University College London, Makine Mühendisliği ve Tıp Fakültesi, UK
Misafir Öğretim Üyesi - University of Aveiro, Biomedikal Mühendisliği Fakültesi, Portekiz

"İdrar yolu enfeksiyonları (İYE) tedavi edilmezse böbrek hasarı, sepsis gibi ciddi komplikasyonlara yol açabileceğinden, erken teşhis ve uygun tedavi önemlidir."

İDRAR YOLU ENFEKSİYONU NEDİR? BELİRTİLERİ, TEDAVİSİ VE BİTKİSEL DESTEK ÜRÜNLERİ NELERDİR?

İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE) Nedir?

İdrar yolu enfeksiyonu, idrar yollarındaki herhangi bir bölümde, özellikle mesane* ve üretra** gibi alt idrar yollarında gelişen enfeksiyonlardır. En sık neden olan etken bağırsaklardan gelen Escherichia coli (E. coli) bakterisidir. Bu enfeksiyonlar, kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır çünkü kadınların üretrası daha kısadır ve anüse*** daha yakındır, bu da bakterilerin mesaneye ulaşmasını kolaylaştırır. İdrar yolu enfeksiyonları, basit bir mesane enfeksiyonundan (sistit) böbreklere yayılabilecek daha ciddi enfeksiyonlara kadar geniş bir aralıktadır.

*Mesane: Böbrekten atılan idrarın depolandığı, idrar sisteminin bir parçası olan organdır.

**Üretra: Mesaneden çıkarak idrarın vücut dışına atılmasına aracılık eden tüpün adıdır.

***Anüs: Dışkının atıldığı sindirim sisteminin sonunda yer alan çıkış deliğidir.

İYE’nin Başlıca Belirtileri Nelerdir?

İYE'nin belirtileri arasında sık idrara çıkma isteği, idrar yaparken yanma hissi, idrarda kan veya bulanıklık, alt karın bölgesinde ağrı veya baskı hissi, idrarın kötü kokması gibi durumlar bulunur. Daha ciddi durumlarda, özellikle böbreklere yayılan enfeksiyonlarda, ateş, titreme, bulantı, kusma ve sırtın yan tarafında şiddetli ağrı gibi belirtiler de görülebilir. Çocuklar ve yaşlılar gibi bazı gruplarda klasik olmayan (atipik) belirtiler olabilir, bu yüzden dikkatli olunmalıdır.

İYE’nin Tedavisinde Hangi İlaçlar Kullanılır?

İYE tedavisinde en yaygın kullanılan ilaçlar, bakterileri öldüren veya büyümelerini durduran antibiyotiklerdir. Trimetoprim-sülfametoksazol, nitrofurantoin ve fosfomisin gibi antibiyotikler sıklıkla tercih edilir. Kinolon grubu antibiyotikler (örneğin siprofloksasin), günümüzde bakteriler çok yüksek oranda direnç geliştirseler de halen sık kullanılmaktadır. Tedavi süresi, enfeksiyonun şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir. Bazı durumlarda, dirençli bakterilere karşı tedavi seçenekleri geniş spektrumlu antibiyotikler içerebilir.

İYE’nin Önlenmesi İçin Hangi Yöntemler Kullanılabilir?

İYE’lerin önlenmesinde kişisel hijyen ön plandadır. Cinsel ilişkiden sonra idrar yapmak, bakterilerin idrar yoluna girmesini engelleyebilir. Ayrıca yeterli miktarda su içmek ve idrarı uzun süre tutmamak da enfeksiyon riskini azaltabilir. Kadınların, tuvalet temizliği sırasında önden arkaya doğru silme alışkanlığı geliştirmesi önerilir. Sık tekrarlayan İYE durumlarında ise doktor kontrolünde önleyici antibiyotik tedavisi düşünülebilir.

Cinsel Aktivitenin İYE ile İlişkisi Nedir?

Cinsel aktivite, özellikle kadınlarda İYE riskini artırabilir. Bu durum, cinsel ilişki sırasında bakterilerin üretraya daha kolay girebilmesiyle ilgilidir. Sık cinsel aktivite, yeni bir partnerle ilişkiye girme veya sperm öldürücü krem gibi bazı doğum kontrol yöntemleri İYE riskini artırabilir. Cinsel ilişkiden sonra idrar yapmak, bu riski azaltmada etkili bir yöntemdir.

Hamilelikte İYE Riskleri Nelerdir?

Hamilelikte İYE, hem anne hem de bebek için ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hamilelik sırasında hormonal değişiklikler ve büyüyen rahmin idrar yollarına baskı yapması nedeniyle İYE riski artar. Tedavi edilmezse, enfeksiyon böbreklere yayılabilir ve erken doğum veya düşük gibi istenmeyen etkilere (komplikasyon) neden olabilir. Bu nedenle, hamile kadınların İYE belirtilerine karşı dikkatli olmaları ve düzenli doğum öncesi (prenatal) kontrollerini yaptırmaları önemlidir.

Çocuklarda İYE Nasıl Anlaşılır ve Tedavi Edilir?

Çocuklarda İYE belirtileri, yetişkinlerden farklı olabilir ve tanı koymak zor olabilir. Bebeklerde huzursuzluk, beslenme sorunları, açıklanamayan ateş gibi belirtiler görülebilir. Daha büyük çocuklarda ise idrar yaparken yanma, karın ağrısı, sık idrara çıkma gibi şikayetler olabilir. Tedavi, genellikle yaşa uygun dozda antibiyotiklerle yapılır ve enfeksiyonun tekrarlamasını önlemek için ailelere hijyen ve su tüketimi konusunda eğitim verilir. Erkeklerde erken yaşta sünnet de İYE’de önleyici olarak görülmektedir. Vezikoüreteral reflü, İYE geçiren çocuklarda sıklıkla görülen bir hastalıktır. Bebekler ve çocuklar arasında oldukça yaygın olan bu hastalık, ilerlediği durumda kalıcı böbrek hasarlarına yol açabilir ve kronik İYE riskini artırabilir.

Antibiyotik Direnci ve İYE İlişkisi Nedir?

Antibiyotiklerin sık kullanımı, özellikle İYE gibi yaygın enfeksiyonların tedavisinde, antibiyotik direncinin gelişmesine yol açabilir. Bu durum, bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesi ve tedavinin zorlaşması anlamına gelir. İYE tedavisinde, antibiyotik seçimi dikkatle yapılmalı ve mümkünse antibiyotik duyarlılık testleri uygulanmalıdır. Ayrıca, antibiyotiklerin reçetesiz kullanımı kesinlikle engellenmelidir.

İYE Sonrası Komplikasyonlar Nelerdir?

Tedavi edilmemiş veya yetersiz tedavi edilmiş İYE, çeşitli istenmeyen etkilere (komplikasyonlara) yol açabilir. Özellikle böbreklere yayılan enfeksiyonlar (piyelonefrit) ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Böbrek hasarı, sepsis, kronik böbrek hastalığı gibi ciddi komplikasyonlar, zamanında ve uygun tedavi ile önlenebilir. Ayrıca, İYE’nin sık tekrarlaması durumunda, altta yatan yapısal veya fonksiyonel sorunların araştırılması gerekebilir.

İYE Tedavisine Destek Bitkisel Ürünler Nelerdir?

Antibiyotiklerin yanında destek olarak veya antibiyotik içerisindeki etken maddeye alerji olan durumlarda doktor tavsiyesi ile alternatif olarak kullanılabilecek bitkisel destek ürünleri mevcuttur. Kızılcık (cranberry) ektraktı, idrar yolları enfeksiyonlarında etkili olabilir. Probiyotikler, özellikle Lactobacillus türleri, idrar yolu enfeksiyonlarının tekrarını önlemede faydalı olabilir. Bununla birlikte, bu bitkisel tedavilerin etkinliği, antibiyotiklere göre daha az kanıtlanmıştır ve mutlaka doktor önerisi ile kullanılmalıdır.

Doğru Bilinen Yanlışlar

İdrar yolu enfeksiyonu (İYE), halk arasında yaygın olarak bilinen, ancak yanlış anlaşılan bir sağlık sorunudur. İYE ile ilgili doğru bilinen yanlışlardan bazıları şunlardır:

"İdrar yolu enfeksiyonu sadece kadınlarda görülür."

Yanlış. İdrar yolu enfeksiyonları kadınlarda daha sık görülmekle birlikte, erkeklerde de meydana gelebilir. Kadınların anatomik yapısı nedeniyle idrar yolu enfeksiyonlarına daha yatkın olduğu doğru olsa da özellikle prostat sorunları yaşayan yaşlı erkeklerde İYE riski artar.

"İdrar yolu enfeksiyonu sadece cinsel yolla bulaşır."

Yanlış. İYE'nin cinsel yolla bulaşabileceği düşüncesi yaygındır, ancak bu enfeksiyon cinsel aktivite ile doğrudan ilişkili değildir. E. coli gibi bakteriler, çoğunlukla bağırsaktan idrar yoluna geçerek enfeksiyona neden olur. Cinsel aktivite, bu bakterilerin idrar yoluna taşınmasını kolaylaştırabilir, ancak İYE'nin tek nedeni değildir.

"Bol su içmek idrar yolu enfeksiyonunu tedavi eder."

Yanlış. Bol su içmek, İYE riskini azaltabilir ve mevcut enfeksiyonun semptomlarını hafifletebilir, ancak bu tek başına enfeksiyonu tedavi etmez. İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisinde antibiyotikler gereklidir. Su tüketimi enfeksiyonu önlemede yardımcı bir rol oynar, ancak enfeksiyonun tamamen iyileşmesi için tıbbi tedavi şarttır.

"Tedavi edilmezse İYE kendi kendine geçer."

Yanlış. İYE tedavi edilmediğinde, böbrek enfeksiyonlarına (piyelonefrit) ve diğer ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Enfeksiyonun ilerleyip böbreklere ulaşması, daha ağır tedavi süreçlerine ve kalıcı böbrek hasarına neden olabilir. Bu nedenle İYE şüphesi durumunda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

"İdrar yanması her zaman İYE'nin belirtisidir."

Yanlış. İdrar yanması, İYE'nin sık görülen belirtilerinden biri olsa da başka sağlık sorunlarının da belirtisi olabilir. Vajinal enfeksiyonlar, cinsel yolla bulaşan hastalıklar veya mesane tahrişi gibi durumlar da idrarda yanmaya neden olabilir. Bu nedenle, kesin tanı için doktora başvurmak gerekir.


  1. Flores-Mireles AL, et al. Urinary tract infections: epidemiology, mechanisms of infection and treatment options. (2021). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7769054/

  2. Foxman B, et al. Urinary tract infection in postmenopausal women: Incidence and risk factors. (2020). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7328492/

  3. Medina M, et al. Urinary tract infections: epidemiology and pathogenesis. (2022). https://link.springer.com/article/10.1007/s00248-020-01505-0

  4. Liss MA, et al. Acute uncomplicated cystitis in women: A systematic review and meta-analysis. (2021). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7858649/

  5. Gupta K, et al. Emerging concepts in the management of recurrent urinary tract infections. (2020). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7409933/

  6. Hooton TM, et al. Recurrent urinary tract infection in women: Diagnosis and management. (2020). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7383462/

  7. Jepson RG, et al. Cranberries for preventing urinary tract infections. (2020). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7389531/

  8. Foxman B, et al. Probiotics and urinary tract infection: An overview of clinical trials. (2021). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8142078/

  9. Raz R, et al. Urinary tract infection prevention and treatment strategies. (2021). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8272526/

  10. Wagenlehner FM, et al. Prevention of recurrent urinary tract infections: Evidence-based guidelines. (2021). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7975607/

  11. Platt R, et al. Sexual activity and urinary tract infections. (2020). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7518123/

  12. Johnson JR, et al. Prevention of urinary tract infection after sexual intercourse. (2022). https://link.springer.com/article/10.1007/s00192-020-04552-8

  13. Epp A, et al. Urinary tract infection in pregnancy. (2021). https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8253425/

  14. Kouri T, et al. Urinary tract infections during pregnancy: Management and outcome. (2020).

Advertisement
İDRAR YOLU ENFEKSİYONU NEDİR? BELİRTİLERİ, TEDAVİSİ VE BİTKİSEL DESTEK ÜRÜNLERİ NELERDİR?
GÖZ ALICI BAKIŞLAR: GÖZ MAKYAJI ÜRÜNLERİ, OLASI SAĞLIK SORUNLARI VE SAĞLIĞINIZ İÇİN UZAK DURMANIZ GEREKEN TEHLİKELİ İÇERİKLER
KATARAKT NEDİR? BELİRTİLERİ NELERDİR VE NASIL TEDAVİ EDİLİR?
KAN TAHLİLİNDE YER ALAN PARAMETRELERİN ANLAMI VE SAĞLIĞIMIZ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
KEMİK ERİMESİ (OSTEOPOROZ) HAKKINDA MERAK EDİLENLER
OKUL ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARIN SAĞLIKLI GELİŞİMİ VE BAŞARILARI İÇİN EBEVEYNLERE YÖNELİK BİLİMSEL ÖNERİLER
Hollywood Smile: Özgüven ve Işıltının Mükemmel Karışımı
Sağlık Turizmine Genel Bakış
Saç Ekimi
Alzheimer Hastalığı: En Yaygın Demans Türü ve Dünya’daki̇ En Yaygın Nörodejeneratif Hastalık
C VİTAMİNİ: GÜÇLÜ ANTİOKSİDAN VE BAĞIŞIKLIK DESTEKÇİSİ
Capvaxive: Pnömokok Aşı Yolculuğumuza Yeni Bir Silah Eklendi
Maymun çiçeği virüsü nedir? Nasıl bulaşır?
Tüp bebek / İn vitro fertilizasyon (IVF) nedir?
Son Kuş Gribi Salgını Pandemiye Dönüşebilir Mi?
Soğuk Algınlığı
Vitamin, Mineral Ya Da Elektrolit İçeren Besin Takviyeli İçecekler
NANOBOT İLAÇ TAŞINIMI İÇİN HEDEFE YÖNELİK STRATEJİLER
ANAFLAKSİDE DAHA PRATİK BİR SEÇENEK: NEFFY NAZAL SPREY
GÜNEŞLE DOST KALIN: GÜNEŞ KORUYUCULAR HAKKINDA HER ŞEY
Gıda Takviyelerinin Doğru Kullanımı
Kara Mürver
Ateroskleroz (Damar Sertliği)
Hipertansiyon
Hamilelikte Sağlık
Çocuk Sağlığı
Probiyotikler
Afrika Sardunyası
Nöral Doku Mühendisliğinde Biyomalzemeler
Yapay Zeka
Epilepsi Hastalığı İle İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey
Nanofiberler
Mikro İğneler
3-Boyutlu (3B) Biyobaskı Teknolojisi ve Biyoyazıcılar
ECZACILIK İLETİŞİMİNDEKİ DİJİTAL UYGULAMALARIN TIP VE SAĞLIK HİZMETLERİNE YANSIMALARI
UYKUSUZLUK: MODERN DÜNYANIN SESSİZ DÜŞMANI
Baş ağrısına kuş uçuşu bir bakış
Saç Problemleri ve Çözümleri
Agmatinin Beyindeki Farmakolojik Önemi
HIV/AIDS
Öksürük
Kronik Stres ve Yorgunluğun Derinlemesine Analizi
Blefarit (Kirpik dibi iltihabı) nedir ve nasıl tedavi edilir?
Depresif Bozukluklar
Aromaterapi
Ağız ve Diş Sağlığı
Her Yönüyle Sedef Hastalığı
Ölçeğin Ötesinde: Obezitenin Karmaşıklığını Anlamak
Kanser Hakkında Genel Bilgilendirme
Yetişkinlerde Demir Eksikliği Anemisi
Kalp Yetmezliği İle İlgili Bilmeniz Gereken Her Şey
Diyabet
Crohn Hastalığı
Diyabet Tedavisinde Dünyanın En Uzun Etkili İnsülin Adayı: İnsülin Icodec
Büyük İlaç Şüpheciliği – Ne tüketiyoruz?
Cilt Sağlığı
Seboreik Dermatit
Akne Vulgaris
DERİ YAŞLANMASI VE ÇAY
Gebelik Öncesi Dönemde Beslenme
Obezite
Popüler Diyet Yanılgısı
Ağırlık Yönetiminde Fonksiyonel Gıdaların Yeri
Gıdalardaki Gizli Zehir Aflatoksinler
Enfeksiyon Hastalıklarına Karşı Savaşta Güçlü Bir Müttefik: Beslenme
Otizm Spektrum Bozukluğu ve Beslenme Sorunlarına Genel Bir Bakış