Çocuklarda ilk diş hekimi ziyareti ne zaman olmalı sorusu, ebeveynler tarafından sıklıkla merak ediliyor. Ebeveynler genellikle, çocuklarını ancak bir diş problemi yaşadığında diş hekimine götürmeyi düşünüyor. Oysa Amerikan Pediatrik Diş Hekimliği Akademisi (American Academy of Pediatric Dentistry-AAPD), ilk diş hekimi muayenesinin çocuğun 1 yaşına gelmeden önce yapılmasını tavsiye ediyor. 

Peki neden bu kadar erken? Çünkü bebeklerde ilk süt dişleri genellikle 6. ay civarında ağız içinde çıkmaya başlar ve çocuk bir yaş civarında iken alt ön dişlerin sürmesi beklenir. Bu dönemde yapılan diş hekimi muayenesi, çürük riskini önceden belirlemek ve ebeveynleri ağız bakım alışkanlıkları konusunda doğru yönlendirmek açısından çok önemlidir. 

Yapılan bu ilk ziyarette diş hekimi, çocuğun diş ve çene yapısını inceler, potansiyel problem unsurlarını gözden geçirir. Ebeveynlere doğru ağız ve diş bakımı konusunda rehberlik eder, sağlıklı beslenme alışkanlıkları hakkında bilgilendirme yapar.

Çocuklarda diş hekimi korkusu, oldukça yaygın görülen bir durumdur. Pek çok ebeveyn, çocuklarının diş muayenesinden kaçındığını ya da diş hekimi koltuğuna oturmakta zorlandığını dile getirir. Peki, çocuklar neden diş hekiminden korkar? İşte çocuklarda diş hekimi korkusunun en yaygın nedenleri:

• Bilinmezlik korkusu: Çocuklar, genellikle ilk kez bulundukları, ne olacağını bilmedikleri yeni ortamlara karşı endişe duyabilirler. Bu genel bir durumdur, yalnızca diş hekimine karşı olan bir durum olduğu düşünülmemelidir.
• Diş aletlerinin sesleri: Klinik içerisinde yer alan malzemelerin muayene veya tedavi sırasında çıkardığı çocukların alışık olmadığı bazı sesler çocukları korkutabilir.
• Geçmiş olumsuz deneyimler: Geçmişte ağrılı veya rahatsız edici bir işlem yaşamış çocuklar için tekrar diş hekimine gitmek kolay olmayacaktır. Hem ebeveynlerin hem de diş hekimlerinin daha hassas yaklaşım göstermesi gereklidir.
• Ebeveynlerin kaygısı: Çocuklar, anne ve babalarının hislerini aynen yansıtır. Ebeveynler, çocuklarının fark etmeyeceğini düşünse bile, diş hekimi hakkında olumsuz konuşmalar yapmaları, çocukların bunu algılamasına ve diş hekimine karşı korku geliştirmesine neden olabilir.
• Arkadaş etkisi: Erken yaşlarda, akran öğrenmesi çocukların hayatında çok büyük bir yer kaplamaktadır. Okul çağındaki çocuklar, arkadaşlarından duydukları abartılı hikâyeler yüzünden diş hekimine gitmekten çekinebilir.

Günümüzde çocukların diş hekimi korkusunu yenmeleri için geliştirilen ve uygulanan birçok etkili yöntem bulunmaktadır:

• Sanal gerçeklik gözlükleri: Çocukların dikkatini bulunduğu klinikten, dental tedaviden uzaklaştırarak kaygıyı azaltır. Ancak, çok küçük yaşlarda uygulanırken dikkat edilmelidir.
• Tell-Show-Do (Anlat-Göster-Yap) yöntemi: Diş hekimi, önce yapılacak işlemi anlatır, sonra aletleri gösterir ve ardından uygulamaya geçer. Böylece çocuk neyle karşılaşacağını bilir ve daha az endişelenir.
• Köpek destekli terapi: Hayvan fobisi olmayan çocuklar için kullanılan terapi köpekleri, çocukları sakinleştirmeye ve stres seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir.
• Davranış yönlendirme teknikleri: Rutin olarak kullanılan yöntemlerden biri olarak oyunlarla veya ödüllerle çocuğun olumlu bir deneyim yaşaması sağlanabilir.

Çocuklarda diş hekimi korkusunu azaltmak ve diş muayenesini keyifli bir deneyime dönüştürmek, ebeveynlerin doğru yaklaşımıyla mümkün olabilir. Peki bir ebeveyn olarak çocuğunuzun ilk diş hekimi deneyimini olumlu geçmesi için neler yapabilirsiniz, hangi yöntemleri kullanabilirsiniz:

• Önceden bilgilendirin: Yaşı daha büyük çocuklar için, diş hekimi ziyareti hakkında yaşına uygun bir şekilde bilgi verin. Diş hekimi kliniğinde ne ile karşılaşacaklarını bilmesi kaygılarını azaltmaya yardımcı olur.
• Hikâye ve oyunlardan yararlanın: Diş hekimlerini bir kahraman gibi anlatan hikâyeler veya oyuncaklarla yapılan rol oyunları, çocuğun endişesini azaltabilir.
• Olumlu bir dil kullanın: Muayene ve tedavi süreci ile ilgili "Hiç acımayacak" gibi ifadeler yerine "Dişlerin çok güzel temizlenecek" gibi olumlu cümleler kurun.
• Rahatlatıcı ortam oluşturun: Çocukların tanıdığı veya bildiği nesneler sayesinde yeni ortamlara alışma süresi kısalır. Diş hekimine giderken sevdiği bir oyuncakla veya bir şarkı dinleyerek muayeneye girebilir.

İlk diş hekimi muayenesi, çocuklar için korkutucu değil aksine eğlenceli bir deneyim olmalıdır. İlk muayene genellikle kısa ve ağrısızdır ve öyle de olmalıdır. İlk diş hekimi ziyaretinde sizleri neler bekleyen durumlar;

• Çocuğun diş ve çene gelişimi değerlendirilir.
• Tedavide kullanılan aletler tanıtılır ve çocuğun diş koltuğuna alışması sağlanır.
• Basit bir işlem olan diş temizliği yapılır (polisaj işlemi).
• Eğer çocuk uyum sağlarsa, anestezi gerektirmeyen küçük işlemler yapılabilir.

Diş hekimleri, çocukların muayene sırasında nasıl tepki verdiklerini anlamak için Frankl Davranış Derecelendirme Ölçeği gibi yöntemler kullanabilir. Bu ölçek sayesinde çocuğun kaygı düzeyi belirlenir ve ona uygun bir yaklaşım benimsenir.

❌ Yanlış: "Süt dişleri nasıl olsa düşecek, çürümesi önemli değil."

✔ Doğru: Süt dişlerinin sağlığı, daimi dişlerin düzgün gelişimi için kritik öneme sahiptir.

❌ Yanlış: "Çocuklar 2 yaşına kadar diş fırçalamaya başlamasalar da olur."

✔ Doğru: İlk diş çıktıktan hemen sonra diş fırçalama alışkanlığı kazanılmalıdır.